W polskim prawodawstwie funkcjonuje zasada domniemania, która jasno stanowi, iż dziecko , które urodziło się w czasie trwania małżeństwa, pochodzi od męża matki.
Zdarzają się jednak sytuację, gdy ojcem dziecka nie jest mąż matki dziecka, albo zostało obalone jego ojcostwo, wtedy ustalenie ojcostwa może nastąpić poprzez uznanie ojcostwa albo na mocy orzeczenia sądu. Gdy sprawa o ustalenie ojcostwa jest w toku, sam zainteresowany uznaniem ojcostwa nie może uznać dziecka za swoje.
W sytuacjach, gdy dziecko pochodzi ze związku pozamałżeńskiego, a biologiczny ojciec nie chce uznać dziecka, jedyną metodą ustalenia pochodzenia dziecka jest wytoczenie powództwa.
Sądowego ustalenie ojcostwa może domagać się dziecko, matka dziecka jak również domniemany ojciec dziecka.
Powództwo o ustalenie ojcostwa można wytoczyć jedynie do momentu ukończonego 18 roku życia dziecka. Po skończeniu 18 roku życia jedynie dziecko może domagać się sądowego ustalenia ojcostwa. W przypadku gdy dziecko umrze, również nie jest możliwe wystąpienie o sądowego ustalenie ojcostwa.
Zaprzeczenie ojcostwa
Powództwo o zaprzeczenie ojcostwa można wytoczyć jedynie w ściśle określonych terminach, których przekroczenie zawsze spowoduje oddalenie powództwa. Dla sądu bez znaczenia jest, co było przyczyną niedochowania terminu oraz to, czy nastąpiło celowo, czy bez winy osoby występującej z powództwem.
Powództwo o zaprzeczenie ojcostwa może wytoczyć także prokurator. Prokurator nie jest ograniczony żadnym terminem.
Tradycyjnie w procesie o ustalenie ojcostwa obowiązuje domniemanie, że ojcem dziecka jest mężczyzna, który współżył z matką dziecka w okresie od 30 do 180 dnia przed urodzeniem się dziecka. Na chwilę obecną domniemanie to utraciło jednak większe znaczenie, bowiem w sprawach o ustalenie ojcostwa przeprowadza się badanie DNA, które pozwala ustalić ojcostwo z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością.
Zgodnie z poglądem panującym w orzecznictwie dziecko, które urodziło się w trakcie trwania małżeństwa pochodzi od męża matki. Tak samo traktowane jest dziecko, które urodziło się przed upływem 300 dni od ustania małżeństwa. Domniemania te mogą być obalone jedynie w postępowaniu sądowym, na skutek pozwu o zaprzeczenie ojcostwa.
Z punktu widzenia prawa sam fakt pozostawania w związku małżeńskim w momencie urodzenia się dziecka wystarcza, żeby mężczyzna, który jest mężem matki traktowany był jako ojciec. Bez znaczenia pozostaje tutaj to, czy mężczyzna współżył z matką, cierpiał na bezpłodność lub nie było go w kraju.
Nie można zaprzeczyć ojcostwa, jeżeli dziecko zostało poczęte w następstwie sztucznego zapłodnienia lub zabiegu „in vitro”, na który mąż matki wyraził zgodę.
Przeczytaj więcej o zaprzeczeniu lub ustanowieniu macierzyństwa.