majątkowa umowa małżeńska

Majątkowe umowy małżeńskie

Zawarcie związku małżeńskiego rodzi szereg konsekwencji prawnych. Dlatego tak istotny jest wybór odpowiedniego reżimu rządzącego ustrojem majątkowym małżonków. Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym z chwilą zawarcia związku małżeńskiego między małżonkami powstaje wspólność ustawowa. Małżonkowie mogą jednak rozszerzyć lub zawęzić jej zakres, a także ją znieść, zawierając stosowną umowę – intercyzę. Jest to możliwe zarówno przed, jak i po zawarciu małżeństwa.

Jeżeli umowa majątkowa doszła do skutku przed zawarciem małżeństwa, wówczas z chwilą jego zawarcia obowiązuje między małżonkami od samego początku wybrany przez nich rodzaj ustroju umownego. Gdy natomiast do umo­wy doszło w czasie trwania małżeństwa, z chwilą jej zawarcia ustaje ustrój wspólności ustawowej. Wspólność rozszerzona polega na tym, że małżonkowie włączają do majątku wspólnego przedmioty, które w ustroju ustawowym należałyby do ich majątków osobistych.

Ze wspólnością ograniczoną mamy do czynienia wówczas, gdy część przedmiotów objętych w ustroju ustawowym majątkiem wspólnym zostaje włączona do majątków osobistych małżonków. Istotą rozdzielności majątkowej jest stan, w którym nie istnieje wspólność majątkowa, zaś małżonkom przysługują wyłącznie ich majątki osobiste obejmujące składniki nabyte zarówno przed zawarciem umowy, jak i później. Każdy z małżonków zarządza samodzielnie swoim majątkiem. Szczególną odmianą rozdzielności jest rozdzielność z wyrównaniem dorobków.

Ustanie majątkowej umowy małżeńskiej

Pomimo, że w czasie trwania powyższego ustroju małżonkowie zachowują pełną samodzielność majątkową, z chwilą jego ustania chroniony jest interes tego małżonka, który miał mniejsze możliwości pomnożenia swego majątku. Małżonek, którego dorobek jest mniejszy niż dorobek jego współmałżonka, może żądać wyrównania dorobków – w drodze zapłaty lub przeniesienia prawa. Jeżeli małżonkowie nie będą w stanie osiągnąć porozumienia co do sposobu lub wysokości wyrównania, rozstrzygnięcie w tej kwestii podejmuje sąd. Z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać zmniejszenia (jednak nie całkowitego pominięcia) obowiązku wyrównania. W ten sposób można zapobiec wykorzystaniu mechanizmu wyrównania dorobków przez małżonka, który wskutek swej nagannej postawy życiowej uzyskał znacznie mniejszy przyrost swego majątku.

Zmiana majątkowej umowy małżeńskiej

Dorobkiem każdego z małżonków jest wzrost wartości jego majątku po zawarciu umowy majątkowej. W drodze umowy majątkowej można zatem jedynie zmienić zakres wspólności lub wprowadzić rozdzielność majątkową (w wersji pełnej lub z wyrównaniem dorobków); nie jest natomiast dopuszczalna zmiana reguł funkcjonowania wspólności ustawowej w zakresie zarządu majątkiem wspólnym, odpowiedzialności za zobowiązania, itd. umowa majątkowa wymaga dla swej ważności formy aktu notarialnego, przy czym możliwa jest jej zmiana lub rozwiązanie. Małżonkowie mogą więc w szczególności zmienić dotychczasowy rodzaj ustroju umownego na inny lub (rozwiązując umowę) powrócić do ustroju wspólności ustawowej.